Criminaliteit verandert door coronacrisis

Minder meldingen van zakkenrollerij, fietsendiefstal en woninginbraak, maar tegelijkertijd een toename van online criminaliteit, huiselijk geweld en criminaliteit gericht op schaarse goederen. De coronacrisis heeft invloed op de misdaad en criminaliteit in Nederland.

De politie maakte anderhalve week nadat het kabinet maatregelen afkondigde om het coronavirus te bedwingen een analyse. Uit cijfers blijkt dat het totale aantal incidenten waarmee de politie te maken kreeg daalde van 15.000 in week 11 naar 12.500 in de week daarna. In dezelfde periode daalde het aantal woninginbraken van 430 naar 260. Opvallend is de afname van het aantal verkeersongevallen. Dat waren er 900 tegen 1600 in de week daarvoor. 

Politiewerk verandert

De cijfers leveren een eerste globale, landelijke indicatie op van de ontwikkelingen tijdens de coronacrisis op het gebied van de criminaliteit. Ze tonen aan dat de oproep om zoveel mogelijk thuis te werken en de sluiting van scholen, kinderdagverblijven, horeca en sportclubs van invloed zijn op het werk van de politie. ‘Het werk verandert, maar er komt ongelofelijk veel op de organisatie af. Bovendien is het juist nu ontzettend belangrijk dat we volop aanwezig zijn in de wijken en in verbinding staan met mensen’, aldus politiecommandant Max Daniel.

Spanning in de wijk

Volgens de politie neemt met name het aantal meldingen van overlast, onrust en spanning in de wijken toe als gevolg van de maatregelen. In week 12 kwamen er anderhalf keer zoveel meldingen (5500) binnen dan de week ervoor. Ook zijn er meer alcohol- en drugsgerelateerde overlastmeldingen. Vanwege beperkte openingstijden en het aantal bedden wordt een toename gevreesd van het aantal dak- en thuislozen in de publieke ruimte.

Een zorgwekkende ontwikkeling is de toename van huiselijk geweld. Sinds het uitbreken van de coronacrisis neemt dit wereldwijd toe. De Verenigde Naties (VN) waarschuwden op 6 april voor een ‘gruwelijke stijging’ van het aantal meldingen. Ook in Nederland maken politici en organisaties zoals ‘Veilig Thuis’ zich zorgen nu kwetsbare gezinnen vaker op elkaar zijn aangewezen.

Online criminaliteit

Daarnaast is er een verschuiving zichtbaar naar online criminaliteit. Cybercriminelen proberen op allerlei manieren een slaatje te slaan uit de coronacrisis en maken misbruik van de angst voor corona. Zo ging er een nep-mail van het RIVM rond, waarin malware zat. Ook circuleerde er een Whatsapp-bericht over een zogenaamde uitkering voor mensen die als gevolg van corona zonder werk zitten. Hiermee probeerden criminelen de hand te leggen op bankgegevens. 

Met schaarse goederen waaronder medische zaken, geneesmiddelen en hygiëneproducten valt in crisistijd veel geld te verdienen. Bij het Landelijk Meldpunt Internet Oplichting (LMIO) komen dan ook veel meldingen binnen van malafide webwinkels die corona-gerelateerde producten aanbieden zoals mondkapjes. Zo werd vanuit Hongkong bijvoorbeeld voor 129.000 USD aan mondkapjes besteld, maar de producten werden nooit geleverd. Complicerende factor is dat de nep-webshops bijna niet van echt te onderscheiden zijn. Vaak lijken ze erg op die van bestaande bedrijven, die dezelfde producten aanbieden.

Voorzorgsmaatregelen nemen

De politie waarschuwt dat cybercriminelen misbruik blijven maken van de crisis zolang deze voortduurt. Het is daarom belangrijk dat mensen voorzorgsmaatregelen nemen, zegt Theo van der Plas, programmadirecteur Digitalisering en Cybercrime bij de politie. Door alert te zijn op social engineering waaronder babbeltrucs en phishingmails én door devices thuis goed te beveiligen.

Van der Plas: ‘We horen dat oudere computers worden afgestoft, zodat ieder gezinslid thuis aan het werk kan. Zorg er dan voor dat de beveiliging up-to-date is, met de meest recente anti-virusprogramma’s. Het kan ook geen kwaad om weer eens even kritisch te kijken naar je wachtwoorden; gebruik daarvoor bijvoorbeeld een lange zin. En klik nooit zomaar op een link. Officiële instanties en banken vragen nooit via sms, email of app om persoonlijke gegevens.’